احکام عقلیاحکام عقلی، ادراکات عقلیِ مبتنی بر مقدمات عقلی یا عقلی و نقلی را می‌گویند. ۱ - تعریفمراد از حکم عقل بنابر نظر مشهور صدور امر و نهی از سوی عقل نیست، بلکه مراد از آن، ادراک عقل است؛ یعنی عقل درک می‌کند که این کار مصلحت ملزمه و آن کار مفسده ملزمه دارد؛ بنابراین، عقل انسان ، امر و نهی یا بعث و زجر ندارد و «افعل» یا «لا تفعل» نمی‌گوید. ۲ - اقسام ادراک عقلیادراک عقلی دو گونه است: مستقلات عقلی و غیر مستقلات عقلی. مستقلات عقلی بخشی از مدرکات عقل است که عقل به‌طور مستقل و بدون هدایت شارع ، آنها را درک می‌کند، مثل: ادراک حسن عدل و قبح ظلم . و غیر مستقلات عقلی بخشی از مدرکات عقل است که عقل به‌طور مستقل قادر به درک آنها نیست، بلکه در بعضی از مقدمات نیاز به ارشاد و هدایت شارع دارد، مانند: وجوب مقدمه واجب و قبح عقاب بلا بیان . [۶]
جناتی، محمد ابراهیم، منابع اجتهاد (از دیدگاه مذاهب اسلامی)، ص۲۴۷-۲۴۶.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۱۱، برگرفته از مقاله «احکام عقلی». رده‌های این صفحه : احکام
|